Sốt xuất huyết Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm do virut Dengue gây ra. Virus lây lan do muỗi cái Aedes làm vật trung gian truyền bệnh.
Sốt xuất huyết Dengue là bệnh gì?
Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra và muỗi cái Aedes là trung gian truyền bệnh. Bệnh có đặc điểm lâm sàng chủ yếu là sốt và xuất huyết dưới nhiều dạng khác nhau.
Bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue nếu không được điều trị kịp thời và đúng mức sẽ dẫn đến tử vong.
Đối tượng dễ mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue là trẻ em trong lứa tuổi 2-9 tuổi.
Ở Việt Nam, cứ chu kỳ 3-5 năm sốt xuất huyết Dengue lại phát thành dịch lớn, vào khoảng tháng 6 đến tháng 10.
| Sốt xuất huyết Dengue |
Nguyên nhân và nguồn lây bệnh sốt xuất huyết Dengue
Mầm bệnh là virus Dengue truyền qua vết muỗi đốt. Có 4 typ gây bệnh cho người và có miễn dịch chéo. Người bệnh là nguồn lây, trong suốt thời gian người bệnh có virus trong máu. Bệnh nhân thường là trẻ em.
Vật trung gian truyền bệnh là muỗi Aedes, ở thành thị, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti cái, ở nông thôn, chủ yếu là muỗi Aedes albopictus.
Aedes aegypti (muỗi vằn) có nhiều ở thành phố, thị xã, sống trong nhà và ngoài trời, ưa đốt người, đốt dai (đốt nhiều lần đến khi no), sau khi đốt đậu ở nơi tối, đốt chủ yếu ban ngày, bay xa 400 m, đậu cao 2 m trở xuống. Sinh sản thuận lợi ở những dụng cụ chứa nước nhân tạo gần nhà. Nhiệt độ thuận lợi cho trứng phát triển là trên 26°C (11-18 ngày), ở nhiệt độ cao hơn: 32-35°C chỉ cần 4-7 ngày.
| Muỗi gây bệnh sốt xuất huyết Dengue |
Phân độ sốt xuất huyết
Độ 1: sốt đột ngột, kéo dài từ 2-7 ngày, kèm theo nổi hạch, đau nhức, mạch, huyết áp bình thường, dấu hiệu dây thắt dương tính.
Độ 2: triệu chứng như độ 1 kèm theo xuất huyết nhẹ ở dưới da hoặc niêm mạc.
Độ 3: trụy mạch, xuất huyết vừa, tiền sốc.
Độ 4: Sốc thật sự, mạch nhanh nhỏ khó bắt, huyết áp không đo được.
Triệu chứng lâm sàng bệnh sốt xuất huyết Dengue
Thời gian ủ bệnh 5-7 ngày, sau đó xuất hiện các hội chứng sau:
Hội chứng nhiễm virus:
Sốt cao đột ngột 38-39 độ C hoặc sốt thành 2 pha, kéo dài từ 2-7 ngày.
Rối loạn tiêu hóa: bỏ ăn, nôn, đau bụng, táo bón
Gan to, đau tức ở vùng gan, hay gặp ở trẻ em
Đau đầu, đau mỏi cơ, khớp, nhức mắt
Sưng hạch cổ, khuỷu tay, sưng đau nhẹ toàn thân
Da và niêm mạc mắt xung huyết, có phát ban trên da
Hội chứng xuất huyết:
Xuất huyết thường xảy ra ở ngày thứ 2-3 của bệnh
Xuất huyết dưới da có thể dưới dạng chấm, nốt, mảng
Xuất huyết niêm mạc: chảy máu cam, chảy máu chân răng
Xuất huyết nội tạng: nôn ra máu, đi ngoài phân đen, kinh kéo dài ở phụ nữ.
Hội chứng suy tuần hoàn:
Giai đoạn nguy hiểm từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 6 dễ xảy ra sốc, hạ nhiệt độ:
Nhẹ: huyết áp giao động hoặc giảm nhẹ, mạch nhanh
Nặng: dấu hiệu tiền sốc hoặc sốc.
Tiền sốc: bệnh nhân bứt rứt, hốt hoảng, li bì, nhiệt độ hạ nhanh, đau bụng tăng, nhất là hạ sườn phải, nôn nhiều. Tay chân lạnh, tím tái quanh môi. Tiểu ít, da nổi vân tím.
Sốc: mạch nhanh, yếu, không bắt được, huyết áp tụt, kẹt, mệt lả, da tím, lạnh, lơ mơ.
Khoảng 1/4 số bệnh nhân có biến chứng sốc, xuất huyết tiêu hoá. Tỷ lệ tử vong ở những người bị biến chứng sốc là 2-3%.
Người đã nhiễm virus 1 lần, nếu nhiễm lần nữa rất dễ rơi vào trạng thái sốc.
Xét nghiệm virus sốt xuất huyết Dengue
Tiểu cầu < 100.000/mm3
Hematocrit tăng, protid máu giảm
Phân lập virus trong 3 ngày đầu.
| Biểu hiện của sốt xuất huyết Dengue |
Điều trị bệnh sốt xuất huyết Dengue
a) Nguyên tắc điều trị bệnh sốt xuất huyết Dengue
Bổ sung dịch sớm và dầy đủ tùy mức độ
Hạ nhiệt khi sốt cao trên 40 độ C, an thần.
Xử trí ngay mọi xuất huyết, truyền máu khi xuất huyết nội tạng nặng và hematocrit thấp.
Phát hiện và xử trí sớm sốc.
b) Điều tri cụ thể sốt xuất huyết Dengue Độ 1 và 2:
Bù nước và điện giải bằng đường uống: oresol, nước cam, chanh
Nếu bệnh nhân nôn nhiều, huyết áp dao động, suy tuần hoàn thì truyền dịch ngay: truyền NaCl 0,9%, glucose 5%, ringer lactat.
Hạ sốt bằng paracetamol, an thần.
Điều trị sốt xuất huyết Dengue độ 3 và 4:
Chống sốc bằng truyền dung dịch điện giải, dung dịch keo, máu
Thuốc trợ tim mạch
Thở oxy
Chống xuất huyết tiêu hóa
Nếu bệnh nhân xuất huyết nhiều cần truyền máu tươi, khối tiểu cầu, huyết tương.
c) Điều trị bằng thảo dược Với độ 1 và 2:
Thanh nhiệt: Bạc hà, Lá dâu, Núc nác, Lá tre, Sắn dây…
Giải độc, chống dị ứng: Cỏ nhọ nồi, Hoa hoè, Kim ngân, Cam thảo..
Chống xuất huyết: Cỏ nhọ nồi, Hoa hoè, Trắc bách diệp…
Chống rối loạn tiêu hoá: Gừng tươi hoặc khô…
Phòng bệnh sốt xuất huyết Dengue
Theo dõi các trường hợp có sốt
Kiểm soát trung gian truyền bệnh được xem là phương pháp phòng bệnh duy nhất có hiệu quả. Giảm thiểu các khu vực có nước đọng là nơi đẻ trứng của muỗi, đậy kín các dụng cụ chứa nước, giảm tối đa các vật dụng chứa nước, phun thuốc diệt muỗi, phát quang bụi rậm, ngủ nằm màn…
Sốt xuất huyết Dengue bao lâu thì khỏi?
